Alýumin sement, ýokary alýumin sement (HAC) diýlip hem atlandyrylýar, boksitden we hek daşyndan ýasalan gidrawlik sementiň bir görnüşidir. Ilkinji gezek 1900-nji ýyllarda Fransiýada tapyldy we häzirki wagtda sementiň beýleki görnüşlerine garanyňda özboluşly aýratynlyklary we artykmaçlyklary sebäpli gurluşykda giňden ulanylýar. Bu makalada alýumin sementiň gelip çykyşyny, aýratynlyklaryny, artykmaçlyklaryny we ulanylyşyny öwreneris.

Gelip çykyşy Alýuminat sement ilkinji gezek 1900-nji ýyllaryň başynda Jýul Bied atly fransuz inereneri tarapyndan açyldy. Boksit bilen hek daşynyň garyndysyny ýokary temperaturada gyzdyryp, ýokary güýç we berklige eýe bolan sementli materialyň öndürilendigini gördi. Bu material ilki fransuz dilinde “siment fondu” ýa-da “eredilen sement” diýlip atlandyryldy we soňra ýokary alýumin sement hökmünde patentleşdirildi.

Aýratynlyklary Alýuminat sementiň, beýleki sement görnüşlerinden tapawutlandyrýan birnäçe özboluşly aýratynlygy bar. Bu aýratynlyklar şulary öz içine alýar:

1. Çalt sazlamak: 4-5 sagat töweregi wagt bilen sement toplumlaryny çalt alýuminirläň. Bu, sowuk howada ýa-da çalt abatlamak zerur bolanda çalt sazlamak zerur bolan programmalar üçin amatly edýär.
2. Earlyokary irki güýç: Alýuminat sement ýokary güýçli, bir gün bejergiden soň 50-70 MPa töweregi gysyş güýji bilen. Bu, irki beton ýa-da abatlaýyş ýaly irki güýç talap edilýän programmalar üçin amatly edýär.
3. Gidratasiýanyň ýokary ýylylygy: Alýuminat sement gidrasiýa prosesinde köp mukdarda ýylylyk öndürýär, bu hem artykmaçlyk hem-de zyýanly bolup biler. Bu ýokary gidrasiýa, sowuk howada ulanmak üçin amatly edýär, sebäbi bejeriş işini çaltlaşdyrmaga kömek edip biler. Şeýle-de bolsa, dogry dolandyrylmasa, döwülmegine we beýleki zeper görnüşlerine sebäp bolup biler.
4. Pes uglerod aýak yzy: Alýuminat sement adaty Portland sementinden has az uglerod yzy bar, sebäbi önümçilik wagtynda pes temperaturany talap edýär we az klinker saklaýar.

Üstünlikleri Alýuminasiýa sement beýleki sement görnüşlerinden birnäçe artykmaçlygy hödürleýär, şol sanda:

1. Çalt sazlama: Wagt tygşytlap we gurluşyk çykdajylaryny azaldyp bilýän sement toplumlaryny çalt alýuminirläň.
2. Earlyokary irki güýç: Alýuminat sementiň bejergisi we öndürijiligini ýokarlandyrmak üçin zerur wagty azaldyp biljek ýokary irki güýji bar.
3. Sokary sulfat garşylygy: Alýuminat sement, sulfat hüjümine ýokary garşylygy bar, bu bolsa kenarýaka sebitleri ýaly ýokary sulfat konsentrasiýasy bolan şertlerde ulanmak üçin amatly edýär.
4. Pes gysylma: Alýuminat sementiň adaty Portland sementine garanyňda pes gysyş derejesi bar, bu ýarylmak we beýleki zeper ýetmek howpuny azaldyp biler.

Ulanylyşy Alýuminat sement dürli programmalarda ulanylýar, şol sanda:

1. Çalt sazlaýjy beton: Alýuminat sement köplenç çalt sazlamak zerur bolan ýerlerde, mysal üçin sowuk howada ýa-da çalt abatlamak üçin ulanylýar.
2. Çaklama beton: Alýuminat sement köplenç beton turbalar, plitalar we paneller ýaly beton beton önümlerini öndürmekde ulanylýar.
3. Çekişme sement: Alýuminat sement köplenç ýokary temperaturaly peçleri, peçleri we beýleki senagat enjamlaryny çyzmak üçin ulanylýan refrakter sement öndürmekde ulanylýar.
4. Specialöriteleşdirilen goşundylar: Alýuminat sement, öz-özüni tekizleýän beton öndürmekde we diş materiallarynyň käbir görnüşlerinde baglaýjy hökmünde ýöriteleşdirilen programmalarda hem ulanylýar.

Netije Alýuminat sement adaty Portland sementinden birnäçe artykmaçlygy hödürleýän özboluşly sement görnüşidir. Has pes uglerod aýak yzy bar, çalt kesgitlenýär, ýokary güýçli we sulfat hüjümine ýokary çydamly. Alýumin sement çalt ulanylýan beton, praston beton, refrakter sement we diş materiallary ýaly ýöriteleşdirilen goşundylar ýaly dürli programmalarda ulanylýar. Alýuminat sementiň köp artykmaçlygy bar bolsa-da, göz öňünde tutulmaly käbir kemçilikleriniň hem bardygyny bellemelidiris. Gidratiýanyň ýokary ýylylygy, dogry dolandyrylmasa, ýarylmagyna we beýleki zeper ýetmegine sebäp bolup biler we adaty Portland sementinden has gymmat bolup biler. Şeýle-de bolsa, alýumin sementini ulanmagyň artykmaçlyklary köplenç çykdajylardan has ýokarydyr, esasanam özboluşly aýratynlyklary zerur bolan ýöriteleşdirilen programmalarda.