سلولزی ها به گروهی از مواد مشتق شده از سلولز گفته می شود که فراوان ترین پلیمر آلی روی زمین و جزء اصلی دیواره های سلولی گیاهی است. سلولز یک پلی ساکارید خطی است که از واحدهای گلوکز تکرار شونده تشکیل شده است که توسط پیوندهای گلیکوزیدی β(1→4) به هم متصل شده اند.

مواد سلولزی را می توان به طور کلی به دو دسته طبیعی و مصنوعی طبقه بندی کرد.

سلولزی طبیعی:

1. خمیر چوب: خمیر چوب به دست آمده از الیاف چوب، منبع اولیه سلولز مورد استفاده در صنایع مختلف از جمله کاغذسازی، نساجی و ساختمان است.
2. پنبه: الیاف پنبه که از موهای دانه گیاه پنبه به دست می آید، تقریباً به طور کامل از سلولز تشکیل شده است. پنبه به دلیل نرمی، قابلیت تنفس و قابلیت جذب در تولید نساجی کاربرد زیادی دارد.
3. کنف: الیاف کنف که از ساقه‌های گیاه شاهدانه استخراج می‌شود، حاوی سلولز است و در منسوجات، کاغذسازی و مواد کامپوزیت استفاده می‌شود.
4. بامبو: الیاف بامبو که از خمیر گیاهان بامبو تهیه می شود، غنی از سلولز است و در تولید پارچه و همچنین در تولید کاغذ و مصالح ساختمانی به کار می رود.

سلولزهای مصنوعی:

1. سلولز احیا شده: از طریق انحلال سلولز در یک حلال، مانند هیدروکسید کوپرامونیوم یا ویسکوز، و به دنبال آن اکستروژن در حمام انعقادی تولید می شود. مواد سلولزی احیا شده شامل ریون ویسکوز، لیوسل (Tencel) و استات سلولز است.
2. استرهای سلولزی: مشتقات سلولز اصلاح شده شیمیایی که از واکنش های استری شدن با اسیدهای مختلف به دست می آیند. استرهای سلولز متداول عبارتند از استات سلولز، نیترات سلولز (سلولوئید) و استات سلولز بوتیرات. این مواد در تولید فیلم، پوشش‌ها و پلاستیک کاربرد دارند.

کاربردهای سلولزی:

1. منسوجات: الیاف سلولزی، هم طبیعی (مانند پنبه، کنف) و هم بازسازی شده (مانند ریون ویسکوز، لیوسل)، به طور گسترده در تولید نساجی برای پوشاک، منسوجات خانگی و پارچه های صنعتی استفاده می شود.
2. کاغذ و بسته بندی: خمیر چوب که از منابع سلولزی به دست می آید، به عنوان ماده اولیه اولیه برای کاغذسازی و مواد بسته بندی عمل می کند. الیاف سلولزی استحکام، جذب و قابلیت چاپ را برای محصولات کاغذی فراهم می کند.
3. مصالح ساختمانی: مواد سلولزی، مانند چوب و بامبو، در ساخت و ساز برای اجزای ساختاری (مانند قاب های چوبی، تخته سه لا) و تکمیل های تزئینی (مانند کفپوش های چوبی سخت، پانل های بامبو) استفاده می شود.
4. محصولات مراقبت شخصی: مواد مبتنی بر سلولز در محصولات مراقبت شخصی از جمله دستمال مرطوب، دستمال کاغذی و محصولات بهداشتی جاذب به دلیل نرمی، استحکام و تجزیه پذیری زیستی استفاده می شوند.
5. مواد غذایی و دارویی: مشتقات سلولز، مانند سلولز میکروکریستالی و کربوکسی متیل سلولز، به عنوان مواد کمکی در فرمولاسیون های غذایی و دارویی به دلیل خاصیت غلیظ کننده، تثبیت کننده و اتصال استفاده می شوند.

مزایای سلولزی:

1. تجدیدپذیر و زیست تخریب پذیر: مواد سلولزی از منابع گیاهی تجدیدپذیر به دست می آیند و زیست تخریب پذیر هستند و از نظر زیست محیطی جایگزینی برای پلیمرهای مصنوعی می شوند.
2. تطبیق پذیری: سلولزی ها طیف وسیعی از خواص و عملکردها را نشان می دهند که امکان کاربردهای متنوع در صنایع مختلف از منسوجات گرفته تا داروسازی را فراهم می کند.
3. در دسترس بودن: سلولز در طبیعت فراوان است و منابع آن از چوب و پنبه گرفته تا بامبو و کنف را شامل می‌شود که تامین پایدار و قابل اعتماد را برای مصارف صنعتی تضمین می‌کند.
4. سازگاری زیستی: بسیاری از مواد سلولزی زیست سازگار و غیرسمی هستند و آنها را برای استفاده در مواد غذایی، دارویی و کاربردهای پزشکی مناسب می کند.

به طور خلاصه، سلولزی ها مجموعه متنوعی از مواد مشتق شده از سلولز را در بر می گیرد که تطبیق پذیری، پایداری و زیست سازگاری را در طیف وسیعی از کاربردها در صنایعی مانند نساجی، کاغذسازی، ساخت و ساز، مراقبت های شخصی و مراقبت های بهداشتی ارائه می دهد.