هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) یک پلیمر است که به طور گسترده در آماده سازی های دارویی استفاده می شود و عمدتا برای طولانی کردن زمان انتشار داروها استفاده می شود. HPMC یک مشتق سلولزی نیمه مصنوعی با خاصیت حلالیت در آب و تشکیل فیلم است. با تنظیم وزن مولکولی، غلظت، ویسکوزیته و سایر خصوصیات HPMC، می توان نرخ رهاسازی داروها را به طور موثر کنترل کرد و در نتیجه به آزادسازی طولانی مدت و پایدار دارو دست یافت.
1. ساختار و مکانیسم انتشار دارو HPMC
HPMC با جایگزینی هیدروکسی پروپیل و متوکسی ساختار سلولز تشکیل می شود و ساختار شیمیایی آن خاصیت تورم و تشکیل فیلم خوبی به آن می دهد. در تماس با آب، HPMC به سرعت آب را جذب کرده و متورم می شود و یک لایه ژل تشکیل می دهد. تشکیل این لایه ژل یکی از مکانیسم های کلیدی برای کنترل آزادسازی دارو است. وجود لایه ژل ورود بیشتر آب به ماتریکس دارو را محدود می کند و انتشار دارو توسط لایه ژل مانع می شود و در نتیجه سرعت آزادسازی دارو را به تاخیر می اندازد.
2. نقش HPMC در آماده سازی با رهش پایدار
در آماده سازی با رهش پایدار، HPMC معمولا به عنوان یک ماتریس با رهش کنترل شده استفاده می شود. این دارو در ماتریکس HPMC پراکنده یا حل می شود و هنگامی که با مایع گوارشی تماس پیدا می کند، HPMC متورم می شود و یک لایه ژل تشکیل می دهد. با گذشت زمان، لایه ژل به تدریج ضخیم می شود و یک مانع فیزیکی را تشکیل می دهد. دارو باید از طریق انتشار یا فرسایش ماتریکس به محیط خارجی رها شود. مکانیسم عمل آن عمدتاً شامل دو جنبه زیر است:
مکانیسم تورم: پس از تماس HPMC با آب، لایه سطحی آب را جذب کرده و متورم می شود تا یک لایه ژل ویسکوالاستیک تشکیل دهد. با گذشت زمان، لایه ژل به تدریج به سمت داخل منبسط می شود، لایه بیرونی متورم و پوسته می شود و لایه داخلی به تشکیل یک لایه ژل جدید ادامه می دهد. این تورم مداوم و فرآیند تشکیل ژل، سرعت انتشار دارو را کنترل می کند.
مکانیسم انتشار: انتشار داروها از طریق لایه ژل، مکانیسم مهم دیگری برای کنترل سرعت انتشار است. لایه ژل HPMC به عنوان یک مانع انتشار عمل می کند و دارو باید از این لایه عبور کند تا به محیط آزمایشگاهی برسد. وزن مولکولی، ویسکوزیته و غلظت HPMC در آماده سازی بر خواص لایه ژل تأثیر می گذارد و در نتیجه سرعت انتشار دارو را تنظیم می کند.
3. عوامل موثر بر HPMC
عوامل زیادی بر عملکرد رهاسازی کنترل شده HPMC تأثیر می گذارند، از جمله وزن مولکولی، ویسکوزیته، دوز HPMC، خواص فیزیکی و شیمیایی دارو، و محیط خارجی (مانند pH و قدرت یونی).
وزن مولکولی و ویسکوزیته HPMC: هر چه وزن مولکولی HPMC بیشتر باشد، ویسکوزیته لایه ژل بالاتر و سرعت آزادسازی دارو کندتر می شود. HPMC با ویسکوزیته بالا می تواند یک لایه ژل سخت تری تشکیل دهد و از سرعت انتشار دارو جلوگیری کند و در نتیجه زمان انتشار دارو را طولانی تر کند. بنابراین، در طراحی آمادهسازیهای رهش پایدار، HPMC با وزنهای مولکولی و ویسکوزیتههای مختلف اغلب با توجه به نیازها برای دستیابی به اثر انتشار مورد انتظار انتخاب میشود.
غلظت HPMC: غلظت HPMC نیز عامل مهمی در کنترل سرعت رهاسازی دارو است. هر چه غلظت HPMC بیشتر باشد، لایه ژل ضخیمتر تشکیل میشود، مقاومت انتشار دارو در لایه ژل بیشتر میشود و سرعت رهاسازی کندتر میشود. با تنظیم دوز HPMC می توان زمان انتشار دارو را به طور انعطاف پذیر کنترل کرد.
خواص فیزیکوشیمیایی داروها: حلالیت در آب، وزن مولکولی، حلالیت و غیره دارو بر رفتار آزادسازی آن در ماتریس HPMC تأثیر می گذارد. برای داروهایی با حلالیت خوب در آب، دارو می تواند به سرعت در آب حل شود و از طریق لایه ژل پخش شود، بنابراین سرعت انتشار سریعتر است. برای داروهایی با حلالیت آب ضعیف، حلالیت کم است، دارو به آرامی در لایه ژل منتشر می شود و زمان انتشار طولانی تر است.
تاثیر محیط خارجی: خواص ژل HPMC ممکن است در محیط هایی با مقادیر pH و قدرت یونی متفاوت متفاوت باشد. HPMC ممکن است رفتارهای تورمی متفاوتی را در محیطهای اسیدی نشان دهد، بنابراین بر سرعت انتشار داروها تأثیر میگذارد. با توجه به تغییرات زیاد pH در دستگاه گوارش انسان، رفتار آمادهسازیهای ماتریس رهش پایدار HPMC تحت شرایط pH مختلف نیاز به توجه ویژه دارد تا اطمینان حاصل شود که دارو میتواند به طور پایدار و مداوم آزاد شود.
4. کاربرد HPMC در انواع مختلف آماده سازی با رهش کنترل شده
HPMC به طور گسترده در آماده سازی های رهش پایدار از اشکال مختلف دارویی مانند قرص ها، کپسول ها و گرانول ها استفاده می شود. در قرص ها، HPMC به عنوان یک ماده ماتریکس می تواند یک مخلوط دارو-پلیمر یکنواخت را تشکیل دهد و به تدریج دارو را در دستگاه گوارش آزاد کند. در کپسول ها، HPMC نیز اغلب به عنوان یک غشاء با رهش کنترل شده برای پوشش ذرات دارو استفاده می شود و زمان انتشار دارو با تنظیم ضخامت و ویسکوزیته لایه پوشش کنترل می شود.
کاربرد در قرص ها: قرص ها رایج ترین شکل دوز خوراکی هستند و HPMC اغلب برای دستیابی به اثر رهش پایدار داروها استفاده می شود. HPMC را می توان با داروها مخلوط کرد و فشرده کرد تا یک سیستم ماتریس پراکنده یکنواخت را تشکیل دهد. هنگامی که قرص وارد دستگاه گوارش می شود، سطح HPMC به سرعت متورم می شود و یک ژل تشکیل می دهد که سرعت انحلال دارو را کاهش می دهد. همزمان با ادامه ضخیم شدن لایه ژل، آزادسازی داروی داخلی به تدریج کنترل می شود.
کاربرد در کپسول:
در آماده سازی کپسول، HPMC معمولا به عنوان یک غشای رهش کنترل شده استفاده می شود. با تنظیم محتوای HPMC در کپسول و ضخامت لایه پوششی، می توان سرعت انتشار دارو را کنترل کرد. علاوه بر این، HPMC حلالیت و زیست سازگاری خوبی در آب دارد، بنابراین چشم انداز کاربرد گسترده ای در سیستم های رهاسازی کنترل شده با کپسول دارد.
5. روند توسعه آینده
با پیشرفت تکنولوژی دارویی، کاربرد HPMC نه تنها محدود به آمادهسازیهای با رهش پایدار میشود، بلکه ممکن است با سایر سیستمهای دارورسانی جدید مانند میکروسفرها، نانوذرات و غیره ترکیب شود تا به رهاسازی کنترلشده دقیقتر دارو دست یابد. علاوه بر این، با اصلاح بیشتر ساختار HPMC، مانند اختلاط با پلیمرهای دیگر، اصلاح شیمیایی، و غیره، عملکرد آن در آماده سازی با رهش کنترل شده ممکن است بیشتر بهینه شود.
HPMC می تواند به طور موثری زمان انتشار داروها را از طریق مکانیسم تورم خود برای تشکیل یک لایه ژل افزایش دهد. عواملی مانند وزن مولکولی، ویسکوزیته، غلظت HPMC و خواص فیزیکوشیمیایی دارو بر اثر رهایش کنترل شده آن تأثیر می گذارد. در کاربردهای عملی، با طراحی منطقی شرایط استفاده از HPMC، می توان به انتشار پایدار انواع مختلف دارو برای رفع نیازهای بالینی دست یافت. در آینده، HPMC چشماندازهای کاربردی گستردهای در زمینه انتشار پایدار دارو دارد و ممکن است با فناوریهای جدید ترکیب شود تا توسعه سیستمهای تحویل دارو را بیشتر ارتقا بخشد.
زمان ارسال: سپتامبر 19-2024